بسیارى از احکام عبادى اسلام منشأ خدمات اجتماعى و سیاسى است.

 عبادتهاى اسلامى اصولًا توأم با سیاست و تدبیر جامعه است. مثلًا نماز جماعت و اجتماع حج و جمعه در عین معنویت و آثار اخلاقى و اعتقادى، حائز آثار سیاسى است. اسلام این گونه اجتماعات را فراهم کرده تا از آنها استفاده دینى بشود؛ عواطف برادرى و همکارى افراد تقویت شود؛ رشد فکرى بیشترى پیدا کنند؛ براى مشکلات سیاسى و اجتماعى خود راه‏ حلهایى بیابند؛ و به دنبال آن به جهاد و کوشش دسته جمعى بپردازند. در کشورهاى غیر اسلامى، یا حکومتهاى غیر اسلامى در کشورهاى اسلامى، هرگاه بخواهند چنین اجتماعاتى فراهم آورند، مجبورند میلیونها از ثروت و بودجه مملکت را صرف کنند.

تازه اجتماعات آنها بى‏ صفا و ظاهرى و عارى از آثار خیر است. اسلام ترتیباتى داده که هر کس خودش آرزو مى‏ کند به حج برود، و راه افتاده به حج مى‏ رود. خودش با اشتیاق به نماز جماعت مى ‏رود. باید از این اجتماعات به منظور تبلیغات و تعلیمات دینى و توسعه نهضت اعتقادى و سیاسى اسلامى استفاده کنیم. بعضى به این فکرها نیستند، و بیش از اینکه و لا الضالین را خوب ادا کنند فکرى ندارند.حج که مى ‏روند، به جاى اینکه با برادران مسلمان خود تفاهم کنند، عقاید و احکام اسلام را نشر دهند و براى مصایب و مشکلات عمومى مسلمانان چاره‏اى بیندیشند، و مثلًا براى آزاد کردن فلسطین که وطن اسلام است اشتراک مساعى کنند، به اختلافات دامن‏ مى‏ زنند! در حالى که مسلمین صدر اسلام با اجتماع حج و با جماعت جمعه کارهاى مهم انجام مى‏ دادند.

در خطبه روز جمعه این طور نبود که فقط یک سوره و دعایى بخوانند و چند کلمه ‏اى بگویند؛ با خطبه ‏هاى جمعه بسیج سپاه مى‏ شد، و از مسجد به میدان جنگ مى‏ رفتند. و کسى که از مسجد به میدان جنگ برود، فقط از خدا مى ترسد و بس؛ و از کشته شدن و فقر و آوارگى نمى‏ ترسد. و چنین سپاهى سپاه فاتح و پیروز است. هرگاه خطبه‏ هایى را که راجع به جمعه است و خطبه‏ هاى حضرت امیر (ع) را ملاحظه کنید، مى‏ بینید که بنا بر این بوده که مردم را به راه بیندازند و به حرکت درآورند و به مبارزه برانگیزند؛ براى اسلام فدایى و مجاهد بسازند؛ و گرفتاریهاى مردم دنیا را برطرف کنند. اگر هر روز جمعه مجتمع مى‏ شدند، و مشکلات عمومى مسلمانان را به یاد مى ‏آوردند و رفع مى کردند، یا تصمیم به رفع آن مى ‏گرفتند، کار به اینجا نمى‏ کشید. امروز باید با جدیت این اجتماعات را ترتیب دهیم، و از آن براى تبلیغات و تعلیمات استفاده کنیم. به این ترتیب، نهضت اعتقادى و سیاسى اسلام وسعت پیدا مى‏ کند و اوج مى‏ گیرد.

 اسلام را عرضه بدارید. و در عرضه آن به مردم نظیر عاشورا به وجود بیاورید.

چطور عاشورا را محکم نگه داشته و نگذاشته‏ ایم از دست برود، چگونه هنوز مردم براى عاشورا سینه مى ‏زنند و اجتماع مى ‏کنند. (سلام بر مؤسس آن) شما هم امروز کارى کنید که راجع به حکومت موجى به وجود آید؛ اجتماعات برپا گردد؛ روضه خوان و منبرى پیدا کند؛ و در ذهن مردم مطرح بماند. اگر اسلام را معرفى نمایید و جهان‏ بینى (عقاید) و اصول و احکام و نظام اجتماعى اسلام را به مردم بشناسانید، با اشتیاق کامل از آن استقبال مى‏ کنند. خدا مى ‏داند که خواستاران آن بسیارند. من تجربه کرده ‏ام، وقتى کلمه ‏اى القا مى‏ شد، موجى در مردم ایجاد مى‏ گردید. براى اینکه مردم همگى از این وضع ناراحت و ناراضى هستند. زیر سرنیزه و خفقان نمى‏ توانند حرفى بزنند. کسى را مى‏ خواهند که بایستد و با شجاعت صحبت کند. اینک شما فرزندان دلیر اسلام مردانه بایستید و براى مردم نطق کنید. حقایق را به زبان ساده براى توده ‏هاى مردم بیان کنید؛ و آنان را به شور و حرکت درآورید. از مردم کوچه و بازار، از همین کارگران و دهقانان پاکدل و دانشجویان بیدار مجاهد بسازید. همه مردم مجاهد خواهند شد. از همه اصناف جامعه آماده ‏اند که براى آزادى و استقلال و سعادت ملت مبارزه کنند. مبارزه براى آزادى و سعادت احتیاج به دین دارد. اسلام را که مکتب جهاد و دین مبارزه است در اختیار مردم قرار دهید تا عقاید و اخلاق خودشان را از روى آن تصحیح کنند، و به صورت یک نیروى مجاهد، دستگاه سیاسى جائر و استعمارى را سرنگون کرده، حکومت اسلامى را برقرار سازند.

فقهایى حصن اسلام هستند که معرف عقاید و نظامات اسلام و مدافع و حافظ آن باشند؛ و این تعریف و دفاع و حفاظت را با نطق هاى پر شور و بیدارکننده و رهبرى مردم ثابت کنند. در این صورت است که اگر بعد از 120 سال درگذشتند، مردم احساس خواهند کرد که مصیبتى بر اسلام وارد و خلئى ایجاد شده است، و به تعبیر روایت ثُلِمَ فِى الْاسْلامِ ثُلْمة لا یسدُّها شَیْ‏ءٌ. اینکه مى‏ فرماید فقیه مؤمن اگر بمیرد، ثُلِمَ فىِ الْاسْلام، خلئى جبران ناپذیر در جامعه اسلام به وجود مى‏ آید، مردن بنده است که در خانه نشسته ‏ام و کارى جز مطالعه ندارم؟

از رفتن من چه خلئى در جامعه اسلام ایجاد مى‏شود؟ اسلام وقتى امام حسین (ع) را از دست مى‏دهد، ثُلم فیه ثلمة، خلئى جبران ناپذیر در آن به وجود مى‏ آید. کسانى که حافظ عقاید و قوانین و نظام اجتماعى اسلام هستند، مانند خواجه نصیر  و علامه‏ که خدمت شایان و نمایانى کرده ‏اند، اگر بمیرند خلئى به وجود مى‏ آید. اما من و جنابعالى براى اسلام چه کرده ‏ایم که اگر مردیم مصداق این روایت باشد؟ هزار نفر از ما بمیرد، هیچ خبرى نمى‏ شود! ما یا فقیه نیستیم حق فقه، یعنى آن طور که باید بود؛ و یا مؤمن نیستیم حق ایمان.

بخش هایی از کتاب ولایت فقیه امام خمینی ره